W DBT Efektywność interpersonalna jest o tym jak dobrze żyć z innymi wokół. Człowiek, aby przetrwać potrzebuje innych ludzi wokół siebie. Trwałe, silne i zdrowe relacje dają bardzo wiele korzyści związanych z zaspokajaniem potrzeb czy kondycją zdrowotną.
Ważne, aby ludzie, jakimi się otaczamy, dawali nam wsparcie, wyrozumiałość i siłę do działania, ale również, aby rozumieli nasze potrzeby i byli otwarci na rozwiązania problemów w obopólnie korzystny sposób. Co ciekawe, relacje międzyludzkie wiążą się pośrednio i bezpośrednio z burzliwymi czy pozytywnymi stanami emocjonalnymi, stąd nauczenie się komunikowania wyrażającego potrzeby i zaznaczającego emocje w asertywny sposób staje się ważnym elementem powyżej wspomnianej umiejętności.
DEAR MAN
Najbardziej znanym modelem komunikacji w terapii DBT jest model “DEAR MAN”. Litery wspomnianego akronimu, układają się w elementy jakie zawierają się w poprawnym tworzeniu komunikatu rozmowy czy dyskusji.
D – Opisz (Describe)
Trzymaj się faktów w opisie zaistniałej sytuacji. W tym fragmencie przyda nam się wspominana przy uważności umiejętność opisywania. W tej umiejętnośći dbt chodzi o to aby przedstawiając rozmówcy komunikat opisać to co faktycznie próbujemy mu przekazać bez elementów diagnozy, obwiniania czy opiniowania czy to co się zadziało jest dobre czy złe.
E – Wyraź (Express)
Używaj komunikatów “Ja’. Ważnym jest by nie tworzyć listy rzeczy, które ktoś robi źle. Jeżeli zaczniesz przykładowo od słów “dołujesz mnie, jesteś nudny”, jest duża szansa, że twój odbiorca obejmie postawę defensywną a rozmowa kończy się kłótnią. Układając zdanie “Powyższa sytuacja sprawiła, że czułam się smutna ”, zmniejszasz szansę na ucieczkę rozmowy spod kontroli w stronę krzyku i żalu.
A- Asertywność (Assert)
Asertywność bezsprzecznie nie jest łatwą sztuką. Pomimo, iż wspomniana jest już na zajęciach szkolnych, używanie jej nie stanowi dla nas czegoś nawykowego. Asertywność nie jest agresją, jest szczerym i konkretnym wyrażeniem prośby, której inni ludzie nie potrafią wyczytać z naszych myśli. Pozwala też ignorować ataki czy trzymać główny tor rozmowy wokół problemu, jeżeli druga osoba wyraźnie próbuje od niego odejść. Brak umiejętności wyrażania potrzeb, tworzy się wiele sporów spowodowanych nierealnym oczekiwaniem domyślania się przez drugą stronę naszych oczekiwań.
R – Wzmacnianie (Reinforce)
Opowiedz jakie obopólne korzyści przyniesie zadziałanie w zaproponowany przez ciebie sposób.
M – Skupienie (Mindful)
Skupienie się w pełni na rozmowie, daje możliwość precyzyjnego wyrażenia tego co siedzi wewnątrz naszego umysłu, pozwala również aktywnie wsłuchiwać się w potrzeby drugiej osoby i uprawomocniać jej odczucia. Czasami prośba, którą wyrażamy musi zostać powtórzona, lub opisana sytuacja doprecyzowana. Dzięki pełnemu skupieniu będziemy wiedzieć jakie aspekty naszego komunikatu do tej pory były niejasne dla drugiej strony, lub jak rozmówca dokładnie odebrał nasz komunikat. Skupienie umożliwia również trwanie przy swoim i nie ulec atakom drugiej strony.
A – Okazywanie (Appear confident)
W skład tej literki wchodzi między innymi utrzymywanie kontaktu wzrokowego, mówienie wyraźnie, głośno, zdecydowanym
spokojnym tonem.
N – Negocjuj (Negotiate)
Po wysłuchaniu potrzeb drugiej osoby, postaraj się znaleźć kompromis. Nie zawsze uda nam się uzyskać w 100% to czego chcemy, czasami dobrym rozwiązaniem staje się znalezienie kompromisu. Pamiętaj jednak o tym aby nie umniejszać w nim temu na czym najbardziej ci zależy. Zapytaj o wizje drugiej osoby na rozwiązanie przedstawionego problemu.
Bibliografia:
Fiszer, V. Terapia Dialektyczno Behawioralna – Trening umiejętności. Pobrane z: Trening-Umiejetnosci-terapia-depresja-borderline-asertywnosc-stres-warszawa.pdf (emocje.pro) .
Górska, D., Soroko, E. (2004). Poznawcze aspekty regulacji emocji. W: Kaliszewska, K., Sakson-Obada, O., Zielona-Jenek, M., Zinczuk, J. (red.). Emocje – subiektywne doświadczenie czy zdarzenie interpersonalne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Pobrane z: 02 Poznawcze aspekty regulacji emocjonalnej200411 (researchgate.net) .
Pastuszak, A. (2012). Strategie regulacji emocji a inteligencja emocjonalna u pacjentów z zaburzeniem osobowości borderline. Psychiatria polska, 3, 409-420. Pobrane z: Strategie regulacji emocji a inteligencja emocjonalna u pacjentów z zaburzeniem osobowości borderline (uj.edu.pl).
Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS (2023), Fiszer, V., Szynal, S. Psychoterapia DBT [wideo]. YouTube. Psychoterapia DBT – Vivian Fiszer, Zofia Szynal – YouTube
Kurs na DBT. (2023). #4 Mądry umysł [Wideo]. YouTube. #4 Mądry umysł – YouTube.
Kurs na DBT. (2023). #5 uważność [Wideo]. YouTube. #5 Uważność – YouTube.
Autor: Katarzyna Świstak
