Umiejętności DBT to jest niezwykle ważny element terapii dialektyczno-behawioralnej. Ćwiczymy je zazwyczaj w ramach treningu DBT. Popularność zyskał on poprzez charakterystyczną strukturę prowadzenia oraz formę pracy w grupie, pod przewodnictwem wykwalifikowanego terapeuty, a także swoją skuteczność. Bezsprzecznie jest to innowacyjna forma poparta licznymi badaniami i świetne uzupełnienie terapii indywidualnej. W trakcie jego trwania mamy nabywać umiejętności, pozwalające osobom w kryzysie psychicznym realizować podstawowe założenia terapii, jakimi są akceptacja i zmiana.
Jakie mamy umiejętności DBT?
Termin “Trening” wydaje się brzmieć wymagająco i ekscentrycznie, jednakże czasami to, co okazuje się dla nas wartościowe, leży tuż pod naszymi stopami. Umiejętności DBT są bowiem podstawowymi kompetencjami, o których z pewnością większość ludzi już wcześniej słyszała. Twórczyni terapii, która sama przeszła wiele kryzysów zdrowia psychicznego, sugeruje, iż poniżej wymienione zdolności powinny zostać wdrożone w program nauki szkolnej. Składają się na nie: Uważność, Regulacja emocji, Radzenie sobie w kryzysie/ Odporność na stres oraz efektywność interpersonalna.
Z tego artykułu dowiesz się, jakie elementy treningu uważności istnieją w DBT i na czym polegają
Uważność - “jak” i “co” robić aby poznać siebie.
Uważność według twórczyni terapii definiowana jest jako akt świadomego skupienia uwagi na chwili obecnej bez jej osądzania, odrzucania ale też przywiązania. DBT stał się jednym z prekursorów włączających tę sztukę do swojej pracy. Twórczyni nurtu intensywnie eksplorowała temat, udając się do wschodnich szkół medytacji. Po ich ukończeniu połączyła praktyki wywodzące się z praktyk duchowych z już posiadaną praktyczno-teoretyczną wiedzą naukową. Uważność nabywana w trakcie terapii staje się fundamentem. Bez opanowania tej sztuki, nie będziemy mieli możliwości w pełni wypracować pozostałych.
Co wchodzi w skład uważności?
Mądry umysł
Mądry umysł – to stan, w którym wyciągamy najlepsze elementy racjonalności i emocjonalności.
Nie jest możliwe przebywanie w stanie mądrego umysłu cały czas, lecz dzięki praktyce uważności i ćwiczeniom związanym z jego aktywacją, możemy użyć go np. gdy emocje przejmują kontrolę zbyt mocno. Wtedy pozwala on, z dozą racjonalności, przemyśleć nasz aktualny stan i zadziałać w możliwie najskuteczniejszy sposób.
Obserwacja i słuchanie swoich emocji i myśli
Obserwacja i słuchanie swoich emocji i myśli – zwracanie uwagi na odbierane przez nas bodźce zmysłowe i treści myślowe. Działając w świecie pełnym zadań często ciężkim jest zatrzymanie się i zastanowienie: „Co właściwie teraz czuję…?”. Praktykowanie tej części pozwala nam lepiej poznać siebie i zauważać źródła emocji oraz reakcji emocjonalnych. Dzięki nawykowi obserwowania, możliwym jest rozpoznanie, kiedy nasze nieadaptacyjne mechanizmy zaczynają się pojawiać.
Opisywanie
Opisywanie – to umiejętność nazywania tego, co odbieramy. Jest również pomocna w późniejszej nauce komunikacji oraz regulacji emocjonalnej.
Uczestniczenie
Uczestniczenie – pełne zanurzenie się w jakąś czynność, nie zwracanie uwagi na dystraktory i natrętne myśli. Jest podobna to tzw. „stanu flow”. Daje szansę prawdziwego przeżywania.
Wykonywanie jednej czynności na raz
Wykonywanie jednej czynności na raz – w obecnych czasach wymagających od nas wielu umiejętności jednocześnie, sztuka skupienia się na jednym działaniu stała się prawdziwym skarbem. Umiejętność ta pozwala rozpoznawać rozproszenie i powracać do czynności, które w danym momencie są dla nas najważniejsze.
Skuteczność
Skuteczność – opiera się na działaniu w taki sposób, który dla jednostki jest najbardziej efektywnym. Kierujemy uwagę i podejmujemy się takich działań i decyzji, które najbardziej są w stanie skutecznie doprowadzić nas do szczęśliwego życia. Uważność w tym elemencie zawiera się w obserwowaniu tego co służy nam najbardziej.
Nieocenianie
Nieocenianie – to, co czujemy jako ludzie, filtrujemy przez nasze emocje i doświadczenia. Skłonność do takiego działania podarowała nam ewolucja. Dawniej, będąc w jakimś miejscu, musieliśmy w szybkim tempie nauczyć się osądzać zagrożenie. Nadużywanie tej umiejętności odbiera nam pogląd na to, co faktycznie wydarza się wokół nas, a co jest jedynie naszą prywatną opinią na ten temat. Nauka nieoceniania ma pomóc nam zauważyć, kiedy sami napędzamy się w nieobiektywnych osądach i pozwala zatrzymać nieadekwatnie gwałtowne reakcje.
Bibliografia:
Fiszer, V. Terapia Dialektyczno Behawioralna – Trening umiejętności. Pobrane z: Trening-Umiejetnosci-terapia-depresja-borderline-asertywnosc-stres-warszawa.pdf (emocje.pro) .
Górska, D., Soroko, E. (2004). Poznawcze aspekty regulacji emocji. W: Kaliszewska, K., Sakson-Obada, O., Zielona-Jenek, M., Zinczuk, J. (red.). Emocje – subiektywne doświadczenie czy zdarzenie interpersonalne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe. Pobrane z: 02 Poznawcze aspekty regulacji emocjonalnej200411 (researchgate.net) .
Pastuszak, A. (2012). Strategie regulacji emocji a inteligencja emocjonalna u pacjentów z zaburzeniem osobowości borderline. Psychiatria polska, 3, 409-420. Pobrane z: Strategie regulacji emocji a inteligencja emocjonalna u pacjentów z zaburzeniem osobowości borderline (uj.edu.pl).
Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS (2023), Fiszer, V., Szynal, S. Psychoterapia DBT [wideo]. YouTube. Psychoterapia DBT – Vivian Fiszer, Zofia Szynal – YouTube
Kurs na DBT. (2023). #4 Mądry umysł [Wideo]. YouTube. #4 Mądry umysł – YouTube.
Kurs na DBT. (2023). #5 uważność [Wideo]. YouTube. #5 Uważność – YouTube.
