Depresja – to choroba XXI wieku? Wiele się o tym mówi – i nic dziwnego, depresja zajmuje bowiem szczytne miejsce wśród najbardziej powszechnych chorób (w Polsce na depresję choruje nawet 1,5 mln osób). Dotyka najczęściej osoby w wieku 20-40 lat (aczkolwiek nie jest to reguła) i jest najczęstszą przyczyną niepełnosprawności wynikającej ze stanu zdrowia (tuż za chorobą niedokrwienną serca. Depresja jest chorobą zagrażającą życiu i śmiertelną (każdego dnia z powodu depresji ginie 3800 osób każdego dnia, a w Polsce codziennie popełnia samobójstwo około 15 osób). Przerażające fakty – nieprawdaż? Ale warto jest o tym rozmawiać, ponieważ depresja może być skutecznie leczona i nie jest wyrokiem.
Depresja - objawy
Aby stwierdzić występowanie epizodu depresyjnego należy stwierdzić występowanie 2 z 3 poniższych objawów przez przynajmniej przez 2 tygodnie:
- obniżony nastrój,
- utrata zainteresowań i zdolności do przeżywania radości i przyjemności (anhedonia),
- zmniejszenie energii (zmniejszenie aktywności i większa męczliwość),
oraz 2 lub więcej spośród tych objawów:
- osłabienie koncentracji i uwagi,
- niska samoocena i mała wiara w siebie,
- poczucie winy i braku wartości,
- pesymistyczne, czarne wizje przyszłości,
- myśli i zamiary samobójcze,
- zaburzenia snu,
- zmniejszony apetyt.
Poniżej znajdziesz test, który służy do samodzielnej oceny i przesiewowej diagnozy zaburzenia depresyjnego. Nie jest on wystarczającą podstawą do postawienie rozpoznania, może jednak być wskazówką do dalszej diagnozy.
Uwaga! Jeśli zauważasz u siebie któreś z powyżej wymienionych objawów – poszukaj pomocy, udaj się do specjalisty (porozmawiaj z lekarzem, psychologiem lub zapisz się na wizytę do psychiatry)! Depresja nie jest wstydem ani wyrokiem!
Depresja - kategorie (łagodny, umiarkowany, ciężki)
Jak każde zaburzenie o podłożu psychicznym, objawy depresji można umieścić na swoistej skali – od objawów łagodnych po bardzo ciężkie (na tej podstawie stawiana jest diagnoza odpowiedniej kategorii pojedynczego epizodu zaburzenia depresyjnego). Im więcej objawów i im bardziej są nasilone tym większe istnieje zagrożenie dla życia lub zdrowia. Nie wolno jednak bagatelizować nawet łagodnych objawów – nieleczona depresja (jak każda zresztą choroba z czasem prowadzi do pogorszenia). Im dłuższy jest czas trwania epizodu depresyjnego, tym mniejsze są szanse na jego samoistne ustąpienie.
Depresja - ścieżka diagnozy
Aż około 20% pacjentów rejestrujących się w poradniach do lekarza rodzinnego to pacjenci z zaburzeniami depresyjnymi. Pacjenci Ci często skarżą się na złe samopoczucie, trudności w codziennym funkcjonowaniu oraz problemy ze snem. Niestety tylko połowa z nich znajdzie się w dalszym procesie leczenia pod okiem specjalisty od zdrowia psychicznego. Do najczęstyszych przyczyn takiego stanu rzeczy należą:
- brak akceptacji dla leczenia psychiatrycznego,
- poczucie winy związane z wystąpienie objawów i rozpoznaniem,
- przekonanie o tym, że depresja jest oznaką „słabości” (MIT!),
- przekonanie o tym, że wystarczy „wziąć się w garść” (MIT!).
Depresja - przyczyny
Człowiek jest bytem niezwykle skomplikowanym i złożonym. Nic więc dziwnego, że na wiele pytań dotyczących człowieka odpowiedź brzmi „to zależy”. Podobnie jest z depresją. Dysponujemy w tym momencie licznymi hipotezami dotyczącymi przyczyn powstawania depresji. Obecnie się przyjmuje, że depresja uwarunkowana jest wieloma czynnikami, które nie tylko się nie wykluczają, lecz także wzajemnie się uzupełniają. W świetle dostępnych prac obecnie wyników badań za udowodniony można uznać wzajemny wpływ czynników poznawczych i biologicznych.
Czy wiesz że… Zastosowanie terapii poznawczej przynosiło zmianę w stężeniu hormonów tarczycy oraz charakterystycznego dla depresji wzorca snu?
Depresja - leczenie
W leczeniu depresji stosuje się przede wszystkim leki przeciwdepresyjne i psychoterapię. W zależności od stopnia nasilenia objawów – tylko psychoterapię lub psychoterapię w połączeniu z lekami. Leczenie depresji wymaga przede wszystkim stworzenia zindywidualizowanego planu leczenia dla każdego pacjenta.
Zauważam u siebie objawy depresji - co mogę zrobić?
Nie zwlekaj – poszukaj pomocy! Porozmawiaj o objawach z lekarzem POZ lub umów się na wizytę do psychologa lub psychiatry. W zależności od Twojej sytuacji i potrzeb – specjaliści będą w stanie pokierować Cię dalej.
Jak wygląda terapia poznawcza w leczeniu depresji?
Jak proces terapii każdego zaburzenia psychicznego, psychoterapia depresji zaczyna się od zebrania szczegółowego wywiadu i stworzenia indywidualnej konceptualizacji obecne doświadczanych trudności (jest to swoista mapka terytorium doświadczanych przez Ciebie trudności – tak, aby móc następnie zaplanować najkrótszą drogę wyjścia z miejsca w którym się znalazłeś/znalazłaś).
Psychoterapeuta dobierze metody, które są najbardziej odpowiednie dla Ciebie.
Metody leczenia depresji w terapii poznawczo-behawioralnej
- Aktywizacja behawioralna – skoncentrowana na tym, aby przełamać tzw. „błędne koło” depresji poprzez dostarczenie sobie większej ilości przyjemności i satysfakcji (niezwykle skuteczna metoda w leczeniu łagodnych i umiarkowanych epizodów depresyjnych),
- Eksperymenty behawioralne,
- Rozpoznanie i modyfikacja negatywnych myśli automatycznych, które utrzymują „błędne koło” depresji,
- Wykrywanie „zniekształceń poznawczych”,
- Modyfikacja schematów i przekonań podstawowych,
- Psychoedukacja,
- Ćwiczenia uważności,
- Strategie zapobiegania nawrotom.
Przykładowe błędne koło depresji
Samopomoc
W samodzielnej pracy nad poprawą nastroju mogą pomóc Ci następujące książki – koniecznie zajrzyj:
Padesky Ch., Greenberger D. (2018). Umysł ponad nastrojem. WUJ: Kraków.
Burns, D. (2022). Radość życia, czyli jak zwyciężyć depresję. Wydawnictwo ZYSK i S-KA: Poznań.
Korb A. (). Równia wznosząca. WUJ: Kraków.
Literatura
Zdjęcie: K Mitch Hodge (Unsplash)
