Atak paniki (lęk napadowy, zaburzenie lękowe z napadami lęku) polega na występowaniu ataków lęku, które zaczynają się nagle, trwają krótko i mogą pojawiać się nawet do kilku, kilkunastu razy na dobę. Do najczęstszych dolegliwości, które pojawiają się w trakcie takiego ataku zalicza się: silny ból w klatce piersiowej, trudności z oddychaniem, zawroty głowy, osłabienie i kołatanie serca połączone z silnym lękiem przed śmiercią, utratą kontroli nad własnym ciałem i chorobą psychiczną. Nic więc dziwnego, że osoby które doświadczają tego typu objawów w pierwszej kolejności zgłaszają się na SOR – są bowiem przekonane, że zagraża im poważna choroba. Dopiero po badań lekarskich i w obliczu braku dowodów na istnienie organicznego podłoża zaburzeń dochodzi do konsultacji psychiatrycznej i pada rozpoznanie – zaburzenia lękowego z napadami paniki.
Atak paniki - kryteria diagnostyczne
Do kryteriów diagnostycznych zaburzenia lękowego z napadami paniki zalicza się:
1. Przeżywanie nawracających ataków lęku panicznego, które są niezwiązane w sposób konsekwentny z określoną sytuacją lub przedmiotem. Epizody są nieprzewidywalne, występują spontanicznie i nie wiążą się z większym wysiłkiem ani narażeniem na sytuacje niebezpieczne lub zagrażające życiu (niekiedy jednak takim bodźcem może okazać się stresująca sytuacja, nadużycie alkoholu lub kofeiny).
2. Napad paniki stanowi oddzielny epizod intensywnej obawy i dyskomfortu, zaczyna się nagle, osiąga maksimum w ciągu kilku minut i trwa co najmniej kilka minut.
3. Co ważne, ataki paniki nie mogą być spowodowane schorzeniami o podłożu somatycznym.
Atak paniki - objawy anatomiczne i z klatki piersiowej
Objawy wzbudzenia autonomicznego:
- odczucie bicia serca lub szybka akcja serca,
- pocenie się,
- drżeniem lub dygotanie,
- suchość w jamie ustnej (niespowodowana lekami ani odwodnieniem).
Objawy z zakresu klatki piersiowej i brzucha:
- utrudnione oddychanie,
- uczucie dławienia się,
- ból i dyskomfort w klatce piersiowej,
- nudności lub nieprzyjemne doznania brzuszne.
Atak paniki - objawy ogólne i obejmujące stan psychiczny
Objawy obejmujące stan psychiczny:
- zawroty głowy, brak równowagi, wrażenie omdlewania, uczucie oszłomienia,
- poczucie nierealności przedmiotów albo nierealności samego siebie,
- obawa utraty kontroli, „zwariowania:,
- obawa śmierci.
Objawy ogólne:
- uderzenie gorąca, zimne dreszcze,
- poczucie drętwienia lub swędzenia.
Atak paniki - rozpowszechnienie i wpływ na życie
Rozpowszechnienie zaburzenia lękowego z napadami lęku w populacji ogólnej wynosi ok. 3-4% i około dwu-, trzykrotnie częściej dotyczy kobiet. Z tym schorzeniem często współwystępują inne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, zaburzenie lęku uogólnionego oraz nadużywanie substancji psychoaktywnych. Wiele osób z zaburzeniem lęku panicznego może także borykać się z zaburzeniami osobowości.
Objawy choroby rozwijają się zazwyczaj powoli i mogą mieć przebieg przewlekły. Napady mogą pojawiać się w ciągu dnia lub w godzinach nocnych, w pracy lub w domu, w miejscach publicznych. Schorzenie to może znacząco upośledzać funkcjonowanie.
Charakterystyczny dla tego zaburzenia jest tzw. lęk antycypacyjny („lęk przed lękiem”) – obawa przed wystąpieniem kolejnego napadu lęku na długo przed jego wystąpieniem. Lęk antycypacyjny
Lęk antycypacyjny
Charakterystyczny dla tego zaburzenia jest tzw. lęk antycypacyjny („lęk przed lękiem”) – obawa przed wystąpieniem kolejnego napadu lęku na długo przed jego wystąpieniem. Osoba doświadczająca lęku antycypacyjnego może zacząć unikać wielu codziennych sytuacji – a to potrafi poważnie skomplikować życie, często uniemożliwia edukację, pracę, podróże i nawiązywanie relacji. W skrajnych przypadkach pacjenci nie są w stanie poruszać się samodzielnie lub w ogóle unikają wychodzenia z domu.
Lęk napadowy - leczenie
Podstawową formą leczenia lęku napadowego są leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI i SNRI. Lęki powinny być przyjmowanie przez dłuższy czas, średnio od 6 miesięcy do 2 lat po uzyskaniu poprawy.
Tak, jak w przypadku innych zaburzeń lękowych, wskazana jest psychoterapia. Wysoką skutecznością w przypadku zaburzenia z napadami paniki cechuje się psychoterapia poznawczo-behawioralna, indywidualna, choć wykazano także korzystne działanie terapii grupowej i psychoedukacji. Co istotne, psychoterapia i farmakoterapia powinny być prowadzone jednocześnie.
W przebiegu psychoterapii poznawczo-behawioralnej, terapeuta edukuje pacjenta na temat tego, czym jest lęk, jakie są jego przyczyny, objawy oraz co może wpływać na jego podtrzymywanie.
Mam atak paniki - co robić?
Jeśli doświadczasz ataku paniki to:
- postaraj się uspokoić swój oddech poprzez powolne głębokie oddychanie.
- spróbuj przekierować swoją uwagę z lęku na cokolwiek innego, co zaangażuje Twój umysł (możesz np. zacząć dodawać w umyśle złożone liczby, czytać słowa do tyłu, uczyć się wiersza na pamięć lub porozmawiać z kimś na interesujący dla siebie temat).
- zastosuj technikę relaksacji lub wypróbuj sposobów na regulację emocji.
- pamiętaj, że to tylko lęk i nic złego z Tobą i Twoim ciałem się nie dzieje. Od napadów paniki się nie umiera. To minie.
- bądź dla siebie wyrozumiały/wyrozumiała.
